Αδήριτος η ανάγκη να αναπλαστούν, ώστε να γίνουν κατοικήσιμες και ασφαλείς, οι γειτονιές

Σας παραθέτω ένα άρθρο μου, που πρόσφατα δημοσιεύτηκε στο έντυπο «Ηλιαία», για το πώς κατάντησε έτσι το κέντρο της Αθήνας και για το τι πρέπει να γίνει για να ξανακατοικηθεί !

Η συγκέντρωση του μισού πληθυσμού της Ελλάδας στο λεκανοπέδιο της Αττικής είναι δεδομένη. Όπως δεδομένη είναι και η πολυπολιτισμική χροιά, κυρίως στα όρια του Δήμου Αθηναίων. Σχεδόν κανείς ,τώρα πια, δεν τολμάει να επαναφέρει νοοτροπίες του παρελθόντος διαχωρίζοντας τους γκάγκαρους Αθηναίους από τους «χωριάτες». Άλλωστε, ούτε ταξικοί διαχωρισμοί υπάρχουν γιατί τα προβλήματα της Αθήνας είναι κοινά σε όλες τις γειτονιές. Απλώς σε ορισμένες είναι πιο οξυμένα. Διαμαρτύρονται συχνά, π.χ. οι κάτοικοι της Κυψέλης, για την εμφανή «εισβολή» μαύρων οικονομικών μεταναστών. Αγανακτούν κάποιοι άλλοι για τη μετατροπή παλιών Αθηναϊκών συνοικιών, π.χ. της πλατείας Αττικής, σε πλατεία «Τιράνων». Είναι απελπιστική η κατάσταση στην περιοχή κάτω από την Ομόνοια όπως λέμε, στην Αγίου Κων/νου, τη Σοφοκλέους, την Ευριπίδου, τη Μαιζώνος ,τη Ζήνωνος, ναρκωτικά, τσαντάκηδες, μαυρούκες ανήλικες πόρνες. Είναι λογικό οι λιγοστοί κάτοικοι που απέμειναν στα σπίτια τους κυριολεκτικά να φοβούνται να κυκλοφορήσουν. Είναι τραγικό η καρδιά της Αθήνας να έχει εγκαταλειφθεί. Να έχει γκετοποιηθεί από κάθε ελληνικό και αλλοδαπό κακοποιό στοιχείο. Φυσικά για τη μοιραία εξέλιξη, ευθύνονται διαχρονικά, οι συνήθεις ύποπτοι. Κυβερνήσεις, πολιτικοί, δήμαρχοι, αστυνομία. Όμως, σχεδόν κανείς δεν τολμάει να ρίξει τις ευθύνες και στους ίδιους τους πολίτες.

Γνωρίζω άριστα αυτές τις περιοχές γιατί γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αγίου Κων/νου δίπλα στο Εθνικό θέατρο και απέναντι από την υπέρλαμπρη παλιά ομώνυμη εκκλησία. Στα τέλη της δεκαετίας του 60 ξηλώθηκαν οι νεραντζιές. Άρχισαν να γκρεμίζονται τα νεοκλασικά, αυξήθηκαν τα δρομολόγια των λεωφορείων, έπεσαν και τα τρόλεϊ με τις «στριγκλιές» των φρένων, διαλύθηκε ο αστικός ιστός. Φύγαμε οι κάτοικοι και έπεσε η ερημιά που χαρακτηρίζει τις περιοχές που μετατράπηκαν σε «επαγγελματική στέγη». Από τη μεταπολίτευση και μετά, η οικονομική ανάκαμψη επέφερε ακόμα μεγαλύτερες αλλαγές. Άρχισε η μαζική μεταφορά των κατοικιών προς τα βόρεια και νότια προάστια. Δεν ήταν ,τότε, το κυκλοφοριακό, η έλλειψη πρασίνου και ελεύθερων χώρων το μείζον πρόβλημα για την αθρόα εγκατάλειψη του κέντρου. Ήταν θέμα prestige.

Ποιος δήμαρχος λοιπόν και ποιος πρωθυπουργός θα έδινε σημασία, θα σχεδίαζε –τότε- στρατηγική ώστε να αποφευχθεί η ερημοποίηση του κέντρου και της αυθεντικής Αθηναϊκής γειτονιάς ; Παλιές αστικές κατοικίες και διαμερίσματα στην Πατησίων, την Αριστοτέλους, την Αχαρνών σφραγίστηκαν, εγκαταλείφτηκαν και ρήμαξαν. Το ίδιο συνέβη και αλλού. Ήταν η εποχή –έχουμε φτάσει πια στις αρχές της δεκαετίας του 90- όπου το νέφος της Αθήνας μυθοποιήθηκε και ο κόσμος τρομαγμένος απομακρύνθηκε ακόμα βορειότερα. Οι δρόμοι της Κυψέλης, τα στενά στα Πατήσια, άδειασαν από οικογένειες και παιδιά.
Για να ξαναγεμίσουν σταδιακά, με άλλες ράτσες.

Τα εγκαταλελειμμένα διαμερίσματα ξανάνοιξαν για στρατιές των οικονομικών μεταναστών. Χρυσή ευκαιρία να τους στοιβάζουν οι ιδιοκτήτες, δέκα-δέκα. Πολλοί από αυτούς κραυγάζουν σήμερα για τη «γκετοποίηση» της παλιάς τους γειτονιάς. Η εκδίκηση του κέντρου της Αθήνας άρχισε να διαφαίνεται την τελευταία δεκαετία όταν απομυθοποιήθηκε, το νέφος. Το πρόβλημα της ρύπανσης άρχισε να στιγματίζει άλλες περιζήτητες περιοχές, τις οποίες επίσημες μελέτες ανέδειξαν ως προβληματικές, Θρακομακεδόνες, Μαρούσι, Χαλάνδρι. Επιπροσθέτως, η ευκολία του πλαστικού χρήματος και των άτοκων δόσεων οδήγησε στην έξαρση της αγοράς αυτοκινήτων σε συνδυασμό με την έλλειψη πολιτικής για τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Την ίδια περίοδο που κράτησε χρόνια πολλά, κτίστηκαν σχεδόν όλοι οι ελεύθεροι χώροι στην Αθήνα. Έλλειψη, και εδώ, στρατηγικής κυρίως από τα αρμόδια υπουργεία, άλλα και από τους Δήμους που επικαλούνταν την έλλειψη των σχετικών κονδυλίων. Η πραγματικότητα είναι μία. Εγκλωβισμένοι στο μικρόκοσμό τους, οι «άρχοντες» του Κοινοβουλίου και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης των παρελθόντων δεκαετιών, αν και συχνά ταξίδευαν «είς τας Ευρώπας», εξαντλούσαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν γνώση και εμπειρία, με κάποιες επίσημες συναντήσεις και, οπωσδήποτε, με ψώνια. Ήταν η εποχή πού όποιος « επίσημος» ταξίδευε στο εξωτερικό κρατούσε λίστα αφορολόγητων αγορών για την οικογένεια, τους φίλους, κολόνιες, καλλυντικά, ηλεκτρονικά.

Σχεδόν κανείς δεν είχε την επιστημονική γνώση, ή το πάθος για πραγματική γνώση, για ανταλλαγή απόψεων και συγκέντρωση πληροφοριών, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα συγκρίσεων. Ουδείς γευόταν ό,τι περιλαμβάνει η καθημερινότητα μιας πόλης, περπατώντας ατέλειωτες ώρες, παρατηρώντας, ζώντας.

Ελάχιστοι μας διοίκησαν, έχοντας προηγουμένως ζήσει επί πολύ διάστημα σε άλλες χώρες και πρωτεύουσες. Θυμάμαι τις συζητήσεις μου, ως δημοτική σύμβουλος, με τον Δήμαρχο Αντώνη Τρίτση λαμπρό παράδειγμα κοσμογυρισμένου επιστήμονα-ηταν Πολεοδόμος. Μόλις είχε αναλάβει. Με έπαιρνε μαζί στο αγαπημένο του στέκι, ένα μπαράκι στο Μέτς. Μόλις είχαν αρχίσει να έρχονται Αλβανοί, όλοι παράνομοι και αγροίκοι πεινασμένοι, τότε . «Σπίτι» τους οι δρόμοι, οι πλατείες, τα εξοχικά, με τα γνωστά εγκληματικά αποτελέσματα. Τον ανησυχούσε πολύ η εξέλιξη της Αθήνας, γνωρίζοντας από προσωπική εμπειρία από τη ζωή του στη Λατινική Αμερική την εξέλιξη και, κυρίως, τη δημιουργία γκέτο.

Έχοντας ζήσει και εγώ στο εξωτερικό, καταστρώναμε σχέδια πώς θα συγκρατούσαμε τους κατοίκους, ώστε να μη μετατραπεί το κέντρο σε γκέτο ,πώς να εμποδιστεί η μετατροπή του σε επικίνδυνες συνοικίες. Ο πρόωρος θάνατος του ήταν πλήγμα. Δεν έχει ακόμα προσμετρηθεί στον κατάλογο των αίτιων πού οδήγησαν την Αθήνα σ ’αυτή την απαράδεκτη κατάσταση , η έλλειψη του.

Όμως για όλους όσοι παρακολούθησαν τη διαδρομή του , η «Τρίτσηος τρέλα» έχει καταγραφεί. Πολλοί, της τότε εξουσίας, τον χαρακτήριζαν αιθεροβάμονα όταν, π.χ. τόλμησε από το 1990 να σχεδιάσει την υπογειοποίηση της οδού Ακαδημίας, με στόχο να αναδειχθεί το υπαίθριο μεγαλείο του συνόλου των κτιρίων της Ακαδημίας Αθηνών, του Πανεπιστημίου και της Βιβλιοθήκης, ή να μιλήσει για την αναγκαιότητα σύνδεσης της Αθήνας με την παραλία του Φαληρικού όρμου με τραμ. Έπρεπε να μας πιάσει η μανία των Ολυμπιακών Αγώνων, χρόνια μετά, για να δεχθούμε ως «μεγαλειώδες» σχέδιο και σωτήριο τη μετατροπή της πόλης σε έδρα της πιο μεγάλης «μπίζνας».

Αιφνιδίως, δεχθήκαμε με έξαλλους πανηγυρισμούς - θύματα μια τεράστιας προπαγάνδας από οργανωμένες ομάδες πολιτικών, αθλητών, παραγόντων, δημοσιογράφων κ.α- την εικονική, όπως αποδείχθηκε, ανασυγκρότηση της πρωτεύουσας. Αναθαρρήσαμε με την ελπίδα πως θα πληρώσουμε για να γίνει η πόλη πράσινη από τη φύτευση εκατομμυρίων δένδρων -έτσι μας δείξανε στις μακέτες-, πως θα απαλλαχθούν οι οδηγοί της καθημερινότητας από τις ουρές, με τη δημιουργία υπόγειων λεωφόρων σε καίριους κόμβους, όπως στη συμβολή Χίλτον, ή στην ακόμη χειρότερη Αλεξάνδρας-Κηφισίας.
«Παραμυθιαστήκαμε». Για ένα εικοσαήμερο ζήσαμε μια διαφορετική πόλη. Καθαρή. Με ευγενείς και νομοταγείς κατοίκους. Με εξυπηρετική αστυνομία. θαυμάσαμε την τελετή της έναρξης και της λήξης. Πληρώσαμε, ως λαός, ένα τεράστιο λογαριασμό πού ακόμα δεν έχει έρθει και όλα αυτά για να μας μείνουν τα τσιμεντένια Ολυμπιακά Ακίνητα- μεγαθήρια όπου τώρα γίνεται μεγάλη προσπάθεια να αξιοποιηθούν, για να μπλοκάρουμε και πάλι στο Χίλτον και στην Αλεξάνδρας και Κηφισίας, για να μη δούμε καινούριο πράσινο- ευτυχώς πού φρόντισε γι΄ αυτό σε μεγάλη έκταση και αριθμό δένδρων και θάμνων η εταιρία πού έφτιαξε την Αττική οδό.

Ακόμη και το Τραμ -πού σίγουρα αποτελεί το πιο φιλικό στο Περιβάλλον αλλά και στον άνθρωπο μέσο, λόγω της επιτακτικής ανάγκης να γίνει, για «να ‘ναι έτοιμο στους Αγώνες», δεν μπόρεσε να αποδώσει όσα μπορεί. Αναγκαστικά, χρησιμοποίησε διαδρομές πού θα μπορούσαν να είχαν αποδοθεί σε χώρους πρασίνου. Το ίδιο το μέσο -και πόσο μάλλον οι οδηγοί του– δίνουν καθημερινό αγώνα μέσα στον ασφυκτικό κλοιό πού προσπάθησε να σπάσει, των στενών δρόμων, των πολλών αυτοκινήτων και των ακόμα πιο πολλών παρκαρισμένων, εκατέρωθεν της διαδρομής. Έγινε αργά. Έγινε βιαστικά. Συνάντησε μια άλλη, από την εποχή του Αντώνη Τρίτση, πρωτεύουσα και η ελπίδα του είναι ο αποκλεισμός σε καίρια σημεία της κίνησης των Ι.Χ αυτοκινήτων.

Το κυκλοφοριακό, η ασυδοσία στη στάθμευση, το αδιαπέραστο των πεζοδρομίων, η άκρατη εξάπλωση των καφετεριών παντού, αποτελούν τα μεγαλύτερα σύγχρονα προβλήματα. Οξύτερα και από εκείνο του νέφους. Αποτελεί, δε φαινόμενο η Αθήνα, η οποία έχοντας το λαμπρότερο και πιο καθαρό Μετρό του κόσμου, εξακολουθεί να «πήζει», από κακομαθημένους και εγωιστές οδηγούς-πολίτες, οι οποίοι, μόνον στις περιπτώσεις πλήρους εξάντλησης των καυσίμων- όπως προσφάτως, «αναγκάζονται» όπως οι ίδιοι δηλώνουν στα κανάλια να περπατήσουν έως τους σταθμούς του Μετρό και τις στάσεις των λεωφορείων- σαν δεν ντρέπονται που το δηλώνουν κιόλας ως παράπονο!

Ανέτρεξα στο παρελθόν καταθέτοντας τις δικές μου διαπιστώσεις για τους λόγους που αγαπημένες αστικές περιοχές ρήμαξαν. Και αυτός ο πυρήνας της πόλης, τώρα πού όλο και περισσότεροι θέλουν να επιστρέψουν, μας εκδικείται. Η μετακίνηση δυσβάσταχτη και οικονομικά. Η μοναξιά των ήσυχων, απομακρυσμένων βορείων προαστίων, τώρα πού τα παιδιά μεγάλωσαν και έφυγαν ,επίσης. Οι τιμές των ακινήτων ,όπου κρατήθηκε η ζωή, ή «πολυκατικοιποιήθηκε», τραγικό παράδειγμα η Καισαριανή- ανέβηκαν τρελά. Οι σταθμοί του Μετρό λειτούργησαν ως κράχτες για τους Μεσίτες αλλά και τις ανάγκες των αγοραστών. Ταυτόχρονα η ζήτηση για την «κάθοδο των μυρίων» αυξήθηκε. Την ίδια στιγμή απ΄ την Ομόνοια και κάτω, οι συνθήκες είναι απαγορευτικές ακόμα και για λάτρεις του κέντρου ,για τολμηρούς.

Αδήριτος, λοιπόν, η ανάγκη για την ανάληψη ευθύνης της Πολιτείας να αναπλαστούν, να ξεκαθαριστούν ώστε να γίνουν κατοικήσιμες και ασφαλείς, αυτές οι γειτονιές. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ξεκαθάρισμα κι επιστροφή των πολιτών σημαίνει η άλλου είδους «γκετοποίηση» όπως συνέβη στου Ψυρρή και τον Κεραμεικό με τις εκατοντάδες μπαρ και κυριλέ εστιατόρια και λίγο παρακάτω στην Ιερά Οδό με τα δεκάδες αυθαίρετα, παράνομα και θορυβώδη νυχτομάγαζα. Κι αν κάτι τέτοιο ακούγεται μακροπρόθεσμο - θά γίνει, είμαι σίγουρη- ας ξεκινήσουν οι αρμόδιοι φορείς, Δήμος Αθηναίων- Ελληνική Αστυνομία- Τροχαία, με κάτι πιο εύκολο . Τον επαναπροσδιορισμό της έννοιας
« ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΟ».

Παράδοξο ,αλλά ελληνικό. Ευτυχήσαμε να αποκτήσουμε τον ωραιότερο πεζόδρομο του κόσμου όλου, με τα έργα της Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων: Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Αποστόλου Παύλου, Ερμού. Καταφέραμε όμως να τον μετατρέψουμε και αυτόν, σε δρόμο ταχείας κυκλοφορίας και στάθμευσης μοτοσικλετών, όπως και όλους τους άλλους, μιας και η αστυνόμευση –και από την ΕΛΛΑΣ και από τη δημοτική αστυνομία-είναι εγκληματικά ανύπαρκτη, χωρίς κανείς να συνειδητοποιεί ότι η απαράδεκτη αυτή κατάσταση διώχνει και τους ξένους επισκέπτες πού εντυπωσιάστηκαν από το πρόσκαιρο μεγαλείο των Ολυμπιακών Αγώνων.

Είναι φανερό ότι νέα προβλήματα δημιουργούνται τα τελευταία χρόνια, στη θέση αυτών πού επιλύθηκαν, αλλά με μία νέα παράμετρο πού τείνει να αλλάξει τα δεδομένα, του δημόσιου τσαμπουκά και της αυθαιρεσίας. Την κινητοποίηση και την αριθμητική αύξηση των πολιτών πού μάχονται και κερδίζουν. Ένα ακόμα πάρκο αντί για μία θηριώδη οικοδομή. Και όσο μεγαλύτερη είναι η οργανωμένη και τεκμηριωμένη αντίδραση, τόσο οι κρατικές και δημοτικές αυθαιρεσίες θα μειώνονται. Άλλωστε , η σύγχρονη πολιτική υπολογίζει πια, εκτός από τους εργολάβους και την «αντιπαροχή» και τους πολίτες.
Πιστέψτε με!