Διαφθορά-Τοπική Αυτοδιοίκηση και Περιβάλλον

Άρθρο για το περιοδικό «Ηλιαία»

Θα μου αρκούσε ο απλούστερος τίτλος «Διαπλοκή και Τοπική Αυτοδιοίκηση» για να καταγράψω τις σκέψεις μου, με δεδομένη την εικοσαετή εμπειρία μου στην τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και τη βαθειά μου γνώση λόγω συνεχών ταξιδιών και επαφών σε όλη την ελληνική επικράτεια. Από το 1999 σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο, εορτάς και σχόλεις οργάνωνα επισκέψεις, κάθε φορά, σε ξεχωριστό νομό για τη συγκέντρωση τηλεοπτικού και φωτογραφικού υλικού για τη συγγραφή δύο βιβλίων με στόχο την ανάδειξη του φυσικού και πολιτισμικού πλούτου της Ελλάδας.

Στην αρχή έπραττα το αυτονόητο, ζητώντας τη βοήθεια και την συνεργασία των τοπικών αρχόντων, υπολογίζοντας στις γνώσεις τους λόγω εντοπιότητας. Πολύ σύντομα διαπίστωσα ότι ήμουν μαζί με τον συνεργάτη μου και οδηγό πιο διαβασμένη όχι μόνο από αρκετούς νομάρχες και δημάρχους αλλά και από τις αρμόδιες υπηρεσίες τους. Επιπροσθέτως άρχισε να είναι ενοχλητική η επιμονή «επί τη αφήξει» της κυρίας Πιπιλή να οργανώνουν συγκεκριμένα δρομολόγια και να παρουσιάζουν, τις εικόνες, όπως τις εκτιμούσαν οι ίδιοι, αποκρύπτοντας την πραγματικότητα. Σημειωτέον ότι ήταν κουραστικό, λαχταρώντας πεζοπορία προς τον καταρράκτη ή έναν παλιό νερόμυλο να είμαι υποχρεωμένη να ακούω γκρίνια και παράπονα για « έλλειψη κονδυλίων» για το «άτιμο» αθηνοκεντρικό κράτος.

Με κάποιες εξαιρέσεις η επίδειξη του έργου, εξαντλούνταν στη ξενάγηση σε πεζόδρομους και σε αμφιβόλου αισθητικής αναμορφωμένες πλατείες με την τοποθέτηση σειράς σιδερένιων φανοστατών και κάγκελων-αυτόματος μιμητισμός της ανάπλασης της οδού Βασιλίσσης Σοφίας, σε άσχετους χώρους, όπου το αποτέλεσμα ήταν για τη δική μου αισθητική ,γελοίο. Τους έθετα τον προβληματισμό μου για το γεγονός ότι παλιές παραδοσιακές πλατείες είχαν μετεξελιχθεί «δια χειρός» υπερήφανου δημάρχου σε ασφυχτικό κλοιό από καφετέριες και μηχανάκια π.χ και γινόμουν ενοχλητική, όπως εκφράζοντας την αγανάκτηση μου για την έλλειψη φροντίδας στα μνημεία - σχεδόν πάντα τοποθετούσαν τους κάδους των σκουπιδιών μπροστά σε βυζαντινές εκκλησίες, σε αρχοντικά σπίτια, σε αρχαίες κρήνες κ.α. Ως εκ τούτου αποφάσισα να μην ενημερώνω κανέναν για την άφιξη μου ακόμα και σήμερα που έχω το αξίωμα της βουλευτού, για να εξασφαλίσω την ανεξαρτησία της ανεπηρέαστης παρατήρησης και κριτικής.

Ταυτόχρονα με την συγγραφή και έκδοση των βιβλίων μου, έχοντας συγκεντρώσει εκπληκτικό υλικό περί της «βαρβαρότητας» νομαρχών και δημάρχων καθιέρωσα εβδομαδιαία-μετά φωτογραφιών-στήλη στην Απογευματινή της Κυριακής με τον τίτλο «Θεέ και Δήμαρχε». Η στήλη είχε μεγάλη επιτυχία αλλά απειλήθηκα με αγωγές και μηνύσεις και έγινα σε αρκετούς αντιπαθής.

Η έλλειψη παιδείας χαρακτηρίζει το σημερινό πολιτικό σύστημα και αντανακλά στο πως σκέφτονται οι βουλευτές, οι τοπικοί άρχοντες ανεξαρτήτως του εάν διαθέτουν ένα πτυχιάκι. Η ισοπεδωτική αντίληψη περί της ανάπτυξης του τόπου, η έλλειψη οράματος οδηγεί νομάρχες, δημάρχους αλλά και διορισμένους από την κυβέρνηση Περιφερειάρχες στην «αθηνοποΐηση» κάθε πόλης και χωριού όπου ανάπτυξη σημαίνει:

▪ ένταξη στο σχέδιο πόλεως περιοχών όπου πχ τα Γρεβενά θυμίζουν με την ανοικοδόμηση σε ύψος, μετά τους σεισμούς, μινιατούρα του Παγκρατίου
▪ όπου πεζόδρομος και τραπεζοκαθίσματα
▪ παντελής έλλειψη κανόνων αισθητικής με πολλαπλασιασμό σπιτιών και δημοσίων κτιρίων σε ύφος « τούρτας» κ.α.

Ο πρώτος κανόνας για τις μικρές κοινωνίες με αρνητικά για την αειφόρο ανάπτυξη αποτελέσματα είναι η διαπλοκή. Διαπλοκή δεν σημαίνει a priori διαφθορά όμως και οι δύο έννοιες νομοτελειακά οδηγούν σε πολιτικές εις βάρος του περιβάλλοντος. Σπανίως στην Ελλάδα η επιλογή υποψηφίων δημάρχων και νομαρχών γίνεται με αυστηρά κριτήρια, προέχει η επιλογή τους με κομματικούς κανόνες βάσει ισχυρών πολιτικών ή οικονομικών γνωριμιών χωρίς ταυτοχρόνως να υπάρχει ασυμβίβαστο στις επαγγελματικές δραστηριότητες τους. Έτσι πολύ απλά ένας εργολάβος, ξενοδόχος, μεγαλο-οικοπεδούχος, ιδιοκτήτης λατομείου ή ιδιοκτήτης μεγάλου χοιροστασίου εκλέγεται ως νομάρχης ή ως δήμαρχος. Αλήθεια ποια πολιτική μπορεί να αναμείνει κανείς με αυτές τις πρακτικές;

Επιβαρυντική για την προστασία του περιβάλλοντος είναι η εκ των πραγμάτων διαπλοκή στους μικρούς δήμους και τις εναπομείνασες κοινότητες όπου και ο πιο φιλόδοξος δήμαρχος έχει να αντιμετωπίσει στην καθημερινότητα του τον ξάδερφο του, τον κουμπάρο, το συμμαθητή και το γείτονα απ’ τους οποίους οι πιέσεις γίνονται μέσα στο καφενείο του χωριού ή στην εκκλησία την Κυριακή το πρωί. Τα τελευταία χρόνια, ευτυχώς, τα ΜΜΕ παρουσιάζουν και καταγγέλλουν συνεχώς πράξεις ή έλλειψη πράξεων, καταστροφικές για το Περιβάλλον. Περίτρανο παράδειγμα η απίστευτη ιστορία που έφερε στη δημοσιότητα ο ΣΚΑΙ και η Καθημερινή για την οικοπεδοποίηση δασικής έκτασης στην ωραιότερη παραλία της Ελλάδας στην παραλία Σίμου στην Ελαφόνησο, όπου ιδιοκτήτης της επίμαχης έκτασης είναι πρώην κοινοτάρχης και «εκτελεστής» ο νυν εξάδελφος.

Είκοσι χρόνια στο Δημοτικό Συμβούλιο των Αθηναίων αγανακτούσα, δημοσιοποιώντας αυτή μου την αγανάκτηση με τη ξεδιάντροπη συμπεριφορά ορισμένων-των ίδιων πάντοτε- δημοτικών συμβούλων των δύο μεγάλων παρατάξεων κάθε φορά πού έρχονταν θέματα για τη χορήγηση –και άλλων- αδειών νυχτερινών κέντρων και μπάρ, παρά τις αντιδράσεις της γειτονιάς∙ περιπτώσεις καραμπινάτης διαπλοκής, διαφθοράς, χρηματισμού και αρμοδίων υπηρεσιακών, όπου η συνέργεια των κατά τα άλλα πολιτικών αντιπάλων κατόρθωνε να ξεπεράσει πλειοψηφικά τη λυσσαλέα αντίδραση ημών των υπολοίπων. Είχα επισήμως καταγγείλει αυτού του είδους τη διαπλοκή που οδηγούσε σε κατάφορη παραβίαση των δικαιωμάτων των πολιτών να μπορούν να κοιμούνται τη νύχτα και μάλιστα δήλωνα πώς απέχω από κάθε ψηφοφορία σχετική, επειδή θεωρούσα ότι η διαδικασία είναι διάτρητη, χωρίς ποτέ να αντιδράσει κανείς, ούτε καν οι εισαγγελικές αρχές. Διότι και σε αυτήν την περίπτωση ισχύει η λογική της «ανάπτυξης» όπου ανάπτυξη σημαίνει εξυπηρέτηση των οικονομικών συμφερόντων ακόμα και του πιο απλού ψηφοφόρου που δικαιούται να αποκτήσει και αυτός ένα τραπεζοκάθισμα καφετέριας, που δικαιούται να επιχειρεί με μία άδεια παραδοσιακού καφενείου, το οποίο φυσικά λειτουργεί ως ρεμπετάδικο με ζωντανή μουσική έως τις πέντε το πρωί στο ισόγειο μιας πολυκατοικίας που ο νόμος την ορίζει ως αμιγούς κατοικίας. Η συμπεριφορά των αρχόντων οι οποίοι εξασφαλίζουν την επανεκλογή τους μ’ αυτές τις πρακτικές έχει, κατ΄επανάλειψιν απασχολήσει την Αρχή του «Συνηγόρου του Πολίτη».

Εκτός από τις περιπτώσεις προσβολής του αστικού περιβάλλοντος-διότι και η ηχορύπανση εμπεριέχεται στην ευρύτερη έννοια περιβάλλον, εκτός από τη μονομανία των δημάρχων να δημιουργούν καινούριους πεζόδρομους και πλατείες μόνο και μόνο για να αναπτυχθούν τραπεζοκαθίσματα, η αυτοδιοίκηση, επιβαρύνει την εικόνα της και με την πολιτική της στις καθαυτώ περιπτώσεις βιασμού της έννοιας περιβάλλον. Είναι ανεπίτρεπτο να επιζούν πολιτικά νομάρχες και δήμαρχοι οι οποίοι μπροστά στην τηλεοπτική κάμερα ομολογούν την ανικανότητα τους από κοινού με την ανικανότητα των αρμοδίων υπηρεσιών τους να αποτρέψουν την καταστροφική και συνεχιζόμενη ρύπανση των ποταμών και των λιμνών της περιοχής τους. Ως ακαταμάχητο θεωρούν το γελοίο επιχείρημα τους για την έλλειψη σχετικών κονδυλίων από την Πολιτεία για την οργάνωση ελεγκτικών μηχανισμών την ίδια στιγμή που θεωρούνται οι καλύτεροι οργανωτές πολυδάπανων και αμφισβητούμενων για την πολιτιστική τους αξία μεγάλων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και πανηγυριών ή κατασκευαστές πολυδάπανων θηριωδών σε διάσταση δημοτικών ή άλλων κτιρίων με αδιαφανείς, συχνά, διαδικασίες. Είναι πολλοί απ’ αυτούς συνεργοί και θα τολμούσα να πω εκ προμελέτης, των εγκληματικών πράξεων των «δημοτών» τους οι οποίοι κατ’ επάγγελμα ρίχνουν τα βιομηχανικά τους απόβλητα στα νερά ή μέσα στα δάση. Δε νοείται νομάρχης ή δήμαρχος να διατείνεται από τηλεοράσεως ότι δε μπορεί να γνωρίζει ή δε μπορεί να προβλέψει την ανεξέλεγκτη ρίψη των υπολειμμάτων από τα ελαιοτριβεία πχ με δεδομένη την άριστη ανθρωπογεωγραφική γνώση και μόνο κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Με απλά λόγια, δεν υπάρχει νομάρχης ή δήμαρχος που να μη ξέρει σε μία μη βιομηχανοποιημένη χώρα ποιος εργολάβος πετάει μπάζα στα φαράγγια, ποιος ψηφοφόρος του ή μη κάνει «δουλειά» και σε ποιο χωράφι ακριβώς. Το γνωρίζει αλλά και εδώ υπεισέρχεται ο παράγων διαπλοκή άρα διαφθορά. Με δεδομένη την έλλειψη παιδείας του ιδίου και την εμμονή σε παλαιές νοοτροπίες που θεωρούν ως ανάπτυξη το μπετόν και την εξυπηρέτηση των άμεσων «αναγκών» του κάθε ψηφοφόρου ή του υποψήφιου ψηφοφόρου.

Εάν μου είχε ζητηθεί πριν από είκοσι χρόνια η συγγραφή αντίστοιχου άρθρου η γραφή μου θα ήταν διεκδικητική με συγκεκριμένες προτάσεις. Πρωταρχική η δημιουργία ελεγκτικών μηχανισμών για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και για την προστασία του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και άλλων. Το τραγικό είναι ότι σήμερα πρέπει να μιλάμε για την διάλυση των όποιων ελεγκτικών μηχανισμών οι οποίοι στήθηκαν με πολύ χρήμα από τον έλληνα φορολογούμενο αλλά στη βάση της γενικής παθογένειας του νεοελληνικού δημοσιοϋπαλληλικού σκεπτικού. Βρήκαμε νέες θέσεις εργασίας, αξιοποιήσαμε πτυχία, κάναμε διορισμούς, εννοείται με καθεστώς διαφάνειας μέσω ΑΣΕΠ, δώσαμε εφόδια στη νομαρχιακή και τοπική αυτοδιοίκηση, βάλαμε ταμπέλες έξω από γραφεία, αναπτύξαμε ένα σύστημα εξουσίας –εννοείται πάντα προς όφελος των πολιτών- και καταλήξαμε εκεί από όπου ξεκινήσαμε: στον αμέτοχο και μονίμως διαμαρτυρόμενο για το «σύστημα» υπάλληλο ή αυτοδιοικητικό άρχοντα. Από την πρόσφατη εμπειρία μου ως νομαρχιακή σύμβουλος Αθηνών αλλά και από τις συζητήσεις μου με διάφορους νομάρχες δημοσίως έμαθα ότι :
▪ Δεν επαρκούν αριθμητικώς οι υπάλληλοι στις ελεγκτικές υπηρεσίες.
▪ Έχουμε πολλές άδειες, εγκυμοσύνης ή αναρρωτικές, υπαλλήλων των ελεγκτικών υπηρεσιών.
▪ Δε μας δίνει το υπουργείο εσωτερικών έγκριση για την πρόσληψη οδηγών για επιτόπιους ελέγχους.
▪ Δεν επαρκούν τα αυτοκίνητα της νομαρχίας.
▪ Δεν επιτρέπεται νυχτερινή εργασία ελεγκτών ή κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου όταν είναι παγκοίνως γνωστό ότι τα περισσότερα «γιούρια»-από τη ρίψη μπαζών πχ στον Κηφισό ή τη διάνοιξη δρόμων μέσα σε δάση ή τις κατασκευές αυθαίρετων σπιτιών γίνονται νύχτα και το σαββατοκύριακο.
Αυτά τα ισχυρίζονται επισήμως. Ανεπισήμως και σε επίπεδο διαδρόμου ομολογούν πως δε μπορούν να ελέγξουν τους ελεγκτές προσθέτοντας ότι ο χρηματισμός είναι μέσα στην καθημερινότητα στη σύγχρονη Ελλάδα.

Η κατάπτυστη αυτή πολιτική δημαρχών, νομαρχών με τη συνέργια και των κατοίκων οδήγησαν στην περίπτωση της χωματερής του Κουρουπιτού στα Χανιά που στοίχησε με τα πρόστιμα από την Ε.Ε. τρελά λεφτά μόνο και μόνο επειδή η ανεξάρτητη κατά τα άλλα αυτοδιοίκηση και η παρέα της οι ψηφοφόροι δεν ήθελαν στην σκιά της τεράστιας χωματερής και μέσα στη μπόχα της «να καταστραφεί το περιβάλλον και οι περιουσίες τους» από έναν οργανωμένο χώρο υγειονομικής ταφής. Οι ψηφοθηρικές τοπικές συμπεριφορές δυστυχώς συνεχίζονται. Προσφάτως στην Καθημερινή της 14ης Οκτωβρίου υπήρξε ρεπορτάζ με τίτλο «Κίνδυνος να χαθούν κοινοτικά κονδύλια» λόγω άρνησης του δημάρχου Ερινεού κοντά στο Αίγιο να γίνει η συμφωνημένη από τους άλλους 6 δημάρχους της περιοχής επέκταση ΧΥΤΑ. Η διαπλοκή του δημάρχου με τους ψηφοφόρους του σε όλο της το μεγαλείο εις βάρος της χώρας αλλά δυστυχώς μέσα στο πλαίσιο της ατιμωρησίας, ένεκα το αυτοδιοίκητο του κάθε αυτοδιοικητικού στον οποίο επιτρέπουμε οι υπόλοιποι πολίτες όχι μόνο να εκθέτει τη χώρα αλλά και να πληρώνουμε τις εγκληματικές του ενέργειες για να εξυπηρετήσει την πάρτη του και την πάρτη των ανενημέρωτων δημοτών του.

Για το τέλος θέλω να επισημάνω την κίνηση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας με πρόσφατο νόμο επιτέλους να υποχρεώσει τους δήμους και τις νομαρχίες να συντάσσουν και να δημοσιεύουν ισολογισμό. Προτείνω και θα το πράξω με κατάθεση αντίστοιχης ερώτησης στη Βουλή ως ένα μικρό βήμα για την πάταξη της διαφθοράς στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να κρεμιούνται στα μανταλάκια των περιπτέρων όπως συμβαίνει και με τους βουλευτές τα «πόθεν έσχες» δημάρχων, νομαρχών, δημοτικών και νομαρχιακών συμβούλων καθώς και των υπαλλήλων των ευαίσθητων υπηρεσιών. Έτσι μία απλή ανάγνωση του κάθε πολίτη θα αρκεί για να του λυθεί το ερώτημα «Μα καλά για ένα απλό δίπλωμα οδήγησης μου ζήτησαν 300 ευρώ»; Γιατί μεταξύ μας όλες αυτές τις βιλλάρες και τα εξοχικά πολυτελείας, τα πανάκριβα τζιπ δεν τα διαθέτουν μόνο οι πλούσιοι και τα golden boys του χρηματιστηρίου αλλά και κάτι απλοί υπάλληλοι.

Φωτεινή Πιπιλή
Δημοσιογράφος, Βουλευτής Α’ Αθηνών , Ν.Δ.